ဖုန္းလံုၿခံဳမႈအတြက္ သတိထားရမည့္ အခ်က္ (၇) ခ်က္

ၿပီးခဲ့သည့္ႏွစ္တြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ ဆန္ဘာနာဒီႏိုပစ္ခတ္မႈအတြင္း ေသနတ္သမားအသုံးျပဳခဲ့သည့္ iPhone ကို Apple မွကူညီ၍ unlock ျပဳလုပ္ရန္ FBI ၏ ေတာင္းဆိုမႈေၾကာင့္ စမတ္ဖုန္းသုံးစြဲသူအမ်ားစုက လုံၿခဳံေရးကို အာ႐ုံစုိက္လာၾကသည္။

FBI အေနျဖင့္ အနာဂတ္တြင္ lock ျဖစ္ေနေသာ ဖုန္းမ်ား ကုိယ္ပုိင္နည္းလမ္းမ်ားျဖင့္ ထိုးေဖာက္ရန္ ႀကိဳးစားမည္မွာ အေသအခ်ာျဖစ္သည္။ လတ္တေလာတြင္ စမတ္ဖုန္းသုံးစြဲသူမ်ားအေနျဖင့္ စိတ္ပူပန္သင့္ေသာ လုံၿခဳံေရးအႏၲရာယ္မ်ားစြာ ရွိေနသည္။

စမတ္ဖုန္းသုံးစြဲသူမ်ားအေနျဖင့္ ေအာက္တြင္ေဖာ္ျပထားေသာ အခ်က္မ်ားကို သတိရွိရွိျဖင့္ ျပဳလုပ္ကာ တစ္ကုိယ္ေရ အခ်က္အလက္မ်ားကို ဖုန္းသူခိုးမ်ား၊ malware ႏွင့္ ေဘးအႏၲရာယ္အမ်ိဳးမ်ိဳး၏ရန္မွ လုံၿခဳံေအာင္ ကာကြယ္ႏိုင္သည္။

ဖုန္းကို လုံၿခဳံစြာ မသိမ္းဆည္းျခင္း

၂၀၁၄ ခုႏွစ္တြင္ ဆယ္လ္ဖုန္း ၂.၁ သန္းခန္႔ ခိုးယူျခင္း ခံခဲ့ရေၾကာင္း သိရသည္။ အကယ္၍ သူခိုးတစ္ေယာက္က သင့္ဖုန္းကို ရရွိခဲ့လွ်င္ သင့္၏ လိပ္စာ၊ အလုပ္ခြင္၊ ဘဏ္၊ အေၾကြးဝယ္ကတ္အခ်က္အလက္၊ password မ်ားႏွင့္ အခ်က္အလက္မ်ားကို သိရွိသြားမည္ ျဖစ္သည္။

ထို႔ေၾကာင့္ စမတ္ဖုန္းသုံးစြဲသူမ်ားအေနျဖင့္ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားတြင္ လမ္းေလွ်ာက္သည့္္အခါတြင္ ဖုန္းကုိ ဂ႐ုတစိုက္ ထားသင့္သည္။ ခါးပိုက္ႏိႈက္မႈမ်ားစြာ ျဖစ္ပြားတတ္သည့္ လူအသြားအလာထူထပ္ေသာ ဧရိယာမ်ားတြင္ ႏိုးၾကားစြာေနသင့္သည္။ စမတ္ဖုန္းမ်ားကို အိတ္ သုိ႔မဟုတ္ ေရွ႕အိတ္ကပ္တြင္ထည့္ျခင္းျဖင့္ ခိုးယူခံရျခင္းအႏၲရာယ္မွ ကာကြယ္ႏိုင္သည္။

ဖုန္းကို unlock ျပဳလုပ္ထားျခင္း

စမတ္ဖုန္းတြင္ screen lock မျပဳလုပ္ထားသူမ်ားအတြက္ ယခုပင္ျပဳလုပ္ရန္ အႀကံေပးလိုသည္။ သုံးစြဲသူ၏ စမတ္ဖုန္းသည္ ခိုးယူျခင္းခံရပါက screen lock သည္ အေျခခံအက်ဆုံး ကာကြယ္မႈတစ္ခု ျဖစ္သည္။

Android စမတ္ဖုန္းတြင္ password, PIN သုိ႔မဟုတ္ swipe lock တို႔ကို အသုံးျပဳႏိုင္သည္။ PIN ႏွင့္ password မ်ားသည္ စာလုံးေရ ၄ လုံးထက္ ပိုမိုရွည္လ်ားၿပီး ခန္႔မွန္းရခက္ခဲေသာေၾကာင့္ ပိုမိုလုံၿခဳံသည္။ တစ္ခ်ိဳ႕ Android ဖုန္းမ်ားတြင္ fingerprint reader မ်ားျဖင့္ screen ကို unlock ျပဳလုပ္ႏိုင္သည္။ ၎သည္ လုံၿခဳံၿပီး လက္လွမ္းမီေသာ နည္းပညာျဖစ္သည္။ iPhone မ်ားတြင္မူ PIN ကို အသုံးျပဳႏိုင္သည္။ iPhone 5S ႏွင့္အထက္တြင္ပါဝင္လာေသာ Touch ID တြင္ ထိေရာက္ ႐ိုးရွင္းေသာ fingerprint lock ပါဝင္လာသည္။

ဖုန္းေပ်ာက္ဆုံးပါက ေျခရာမခံျခင္း

ဖုန္းေပ်ာက္ဆုံးသြားသည့္အခါတြင္ ဖုန္း၏တည္ေနရာကို ေျခရာခံႏိုင္ၿပီး အေဝးမွ lock ျပဳလုပ္ကာ အခ်က္အလက္မ်ားကို ဖ်က္ပစ္ႏိုင္သည္။ ထိုသုိ႔ျပဳလုပ္ႏိုင္ရန္ ေအာက္ေဖာ္ျပပါနည္းလမ္းအတိုင္း ျပဳလုပ္ႏိုင္သည္။

Android တြင္ Google Settings app သို႔ဝင္ေရာက္၍ Security ကို tap ျပဳလုပ္ပါ။ ထို႔ေနာက္ Android Device Manager ေအာက္ရွိ “Remotely locate this device” ႏွင့္ “Allow remote lock and erase” တို႔ကို ဖြင့္ထားပါ။ အဆိုပါ setting ႏွစ္ခုျဖင့္ ဖုန္းကို ကြန္ပ်ဴတာေျမပံုမွ ေျခရာခံႏိုင္သလို ခိုးယူခံရျခင္း သုိ႔မဟုတ္ ေနရာထားမွားသည့္ ဖုန္းမွ အခ်က္အလက္ကို ဖ်က္ႏိုင္သည္။

iPhone သုံးစြဲသူမ်ားႏွင့္ အျခား iOS gadget မ်ားအတြက္ Apple က ေျမပုံတြင္ iOS ထုတ္ကုန္မ်ား ရွာေဖြႏိုင္ၿပီး default အျဖစ္ပြင့္လာမည့္ Find My iPhone ပါဝင္သည္။ ထို႔ေနာက္ အေဝးမွေန၍ အခ်က္အလက္မ်ားကို ရွင္းပစ္ႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။ Find My iPhone app တြင္းသုိ႔ log in ဝင္၍မွန္ကန္မႈ ရွိ၊ မရွိကို iCloud account ျဖင့္ ဝင္ေရာက္စစ္ေဆးႏိုင္သည္။

ဗိုင္းရပ္စ္ရန္မွ ကာကြယ္မႈမရိွျခင္း

Android ဖုန္းမ်ားသည္ malware ကူးစက္လြယ္ေသာ္လည္း Lookout, Avast သုိ႔မဟုတ္ TrustGo ကဲ့သုိ႔ app မ်ားျဖင့္ အႏၲရာယ္ရွိေသာ ပ႐ိုဂရမ္မ်ားကို scan ျပဳလုပ္ကာ ဖယ္ရွားႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။ iPhone တြင္မူ malware ကူးစက္မႈမွာ ပုိုမိုေလ်ာ့နည္းသည္။

iPhone တြင္ malware သက္ေရာက္မႈရွိေသာ္လည္း antivirus app မ်ားမရွိေပ။ ထိုအစား Apple သည္ iOS တြင္ malware ဝင္ေရာက္ႏိုင္သည့္ အားနည္းခ်က္မ်ားအတြက္ လုံၿခဳံေရးဆိုင္ရာ patch မ်ားျဖန္႔ခ်ိေပးသည္။

အခမဲ့ Wi-Fi မ်ားအသုံးျပဳျခင္း

လုံၿခဳံမႈမရွိေသာ အခမဲ့ Wi-Fi ကြန္ရက္မ်ားသည္ သုံးစြဲသူ၏ အြန္လိုင္းလုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားကို ေစာင့္ၾကည့္ႏိုင္သည့္ အားနည္းခ်က္ ရွိသည္။ အဆိုးဝါးဆုံးမွာ ပြင့္ေနသည့္ Wi-Fi ကြန္ရက္သည္ အခ်က္အလက္မ်ား ခုိးယူရန္ ဒီဇိုင္းထုတ္ထားေသာ spoof ျဖစ္ႏိုင္သည္။

ေကာ္ဖီဆိုင္ သုိ႔မဟုတ္ ေလဆိပ္ရွိ အခမဲ့ Wi-Fi မ်ားမွာ လုံၿခဳံရွိေသာ္လည္း အေရးႀကီးအခ်က္အလက္မ်ား ျဖစ္ေသာ ဘဏ္ဝက္ဘ္ဆိုက္မ်ားကို အသုံးမျပဳသင့္ေပ။ ထို႔ေၾကာင့္ သုံးစြဲသူမ်ားအေနျဖင့္ မယုံၾကည္ႏိုင္ေသာ Wi-Fi ကြန္ရက္မ်ားကို အသုံးမျပဳသင့္ေပ။

စာသားမ်ားပါဝင္ေသာ လင့္မ်ားကို ႏွိပ္ျခင္း

Phishing နည္းလမ္းသည္ malware ျဖင့္ ဖုန္းကိုတိုက္ခိုက္ျခင္း သုိ႔မဟုတ္ တစ္ကုိယ္ေရအခ်က္အလက္မ်ား ရယူရန္အတြက္ မသမာသူမ်ားက အသုံးခ်ေလ့ရွိေသာ နည္းလမ္းျဖစ္သည္။

အကယ္၍ သင့္အေနျဖင့္ မသိကၽြမ္းသူတစ္ဦးထံမွာ က်ပန္းစာသားမ်ား ပါဝင္ေသာ လင့္ရရွိပါက click မႏွိပ္ပါႏွင့္။ ၎လင့္ခ္သည္ သင့္ထံမွ အခ်က္အလက္မ်ား ခိုးယူရန္ ႀကိဳးစားသည့္ ေထာင္ေခ်ာက္ တစ္ခုျဖစ္ႏိုင္သည္။ အဆိုးဆုံးအခ်က္မွာ ဖုန္းကို malware ျဖင့္ထိန္းခ်ဳပ္ၿပီး ဟက္ကာမ်ားထံသုိ႔ အခ်က္အလက္မ်ား ေပးပို႔ျခင္း ျဖစ္သည္။

ဖုန္းႏွင့္ app မ်ားကို update မျပဳလုပ္ျခင္း

ဖုန္းတစ္လုံးကို ႐ိုးရွင္းစြာ ကာကြယ္သည့္ နည္းလမ္းမွာ အဆင့္ျမႇင့္တင္မႈ ျပဳလုပ္ျခင္း ျဖစ္သည္။ စမတ္ဖုန္းသုံးစြဲသူမ်ားအေနျဖင့္ ဖုန္းတြင္ operating system update မ်ားကို download ျပဳလုပ္ျခင္းႏွင့္ app မ်ားကို အဆင့္ျမႇင့္တင္ျခင္းတို႔ ျပဳလုပ္ရမည္ ျဖစ္သည္။ ဟက္ကာမ်ားသည္ app ႏွင့္ software ဗားရွင္းအေဟာင္းရွိ အားနည္းခ်က္ကို အသာစီးရေလ့ရွိေသာေၾကာင့္ ကုမၸဏီမ်ားအေနျဖင့္ update မ်ားတြင္ bug မ်ားစြာကို ျပဳျပင္ထားသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ စမတ္ဖုန္းသုံးစြဲသူမ်ားအေနျဖင့္ အားနည္းခ်က္မ်ားစြာ မျဖစ္ေပၚေစရန္ ေနာက္ဆုံးေပၚ ဗားရွင္းကို အသုံးျပဳသင့္သည္။

Ref: CNET

Internet Journal

ဇူးနစ္(နည္းပညာ)

www.zunite.org